بلاگ
هات پلیت چیست؟ (Hotplate)
هات پلیت (Hotplate) چیست؟
هات پلیت یا اجاق بشقابی یک وسیله گرمایشی مبتنی بر المنت است که برای گرمکردن، حرارتدهی دقیق و انجام واکنشهای آزمایشگاهی، صنعتی و الکترونیکی استفاده میشود. این دستگاه بهدلیل کنترل دمای عالی، ایمنی بالا و پخش یکنواخت حرارت، جایگزینی بسیار مناسب برای شعلههای مستقیم مانند گاز یا الکلسوزهاست.
انواع هات پلیت از نظر کاربرد
- هات پلیت خانگی
- هات پلیت صنعتی
- هات پلیت آزمایشگاهی (ساده / مگنتدار)
انواع هات پلیت از نظر کنترل
- هات پلیت ساده
- هات پلیت دیجیتال
۱. هات پلیت ساده
هات پلیت ساده از اساسیترین تجهیزات گرمایش در محیطهای آزمایشگاهی و صنعتی است. این مدل دارای ساختاری ساده، مقاوم و قابل اعتماد بوده و با یک کنترلر مکانیکی (ترموستات یا دیمر) کار میکند. هات پلیت ساده معمولاً برای گرمکردنهای عمومی، کارهای سبک آزمایشگاهی و صنعتی استفاده میشود.
اجزای اصلی هات پلیت ساده
۱. صفحه حرارتی
- آلومینیوم: بهترین جنس صفحه، انتقال حرارت بالا، قیمت مناسب، مقاوم.
- سرامیک: تحمل حرارتی بالا، ضدخوردگی، حساس به شوک حرارتی.
- پلیپروپیلن (PP): مقاوم به اسیدها و حلالها، مناسب آزمایشهای شیمی مرطوب.
- استنلس استیل: بسیار بادوام و مناسب محیطهای استریل و ISO.
۲. بدنه دستگاه
بدنه معمولاً فلزی و مقاوم به حرارت است. باید عایق حرارتی مناسب داشته باشد تا حرارت به بیرون منتقل نشود.
۳. المنت
- مهمترین بخش دستگاه
- رایجترین نوع: المنت صفحه آجری (پایدار و بادوام)
۴. ترموستات یا دیمر
تنها ابزار کنترل دما در هات پلیت ساده، ترموستات مکانیکی یا دیمر است. این کنترلرها دقت محدودی دارند و در برابر تغییر بار حرارتی (مثل قرار گرفتن یک قطعه سرد روی صفحه) نیاز به تنظیم مجدد دارند.
۲. هات پلیت دیجیتال (Digital Hotplate)
هات پلیت دیجیتال نسخه پیشرفتهتری از مدل ساده است که دارای نمایشگر دیجیتال، کنترل دقیق دما و سیستم الکترونیکی تنظیم حرارت است. این مدل برای کاربردهای تخصصی، آزمایشگاهی، صنعتی و الکترونیکی بسیار مناسب است.
انواع کنترلرهای دما
۱) کنترل ON/OFF
- سادهترین نوع کنترل
- نوسان دما بالا
- مناسب گرمکنهای ساده
۲) کنترل تناسبی (Proportional)
- خروجی متناسب با اختلاف دما
- نوسان کمتر از ON/OFF
۳) کنترل PID (دقیقترین روش)
- P — واکنش سریع
- I — حذف خطای بلندمدت
- D — جلوگیری از نوسان
- بهترین انتخاب برای آزمایشگاه و الکترونیک
۴) Auto-Tuning PID
- تنظیم خودکار ضرایب PID
- مناسب کاربران غیرمتخصص
انواع سنسورهای دما
- NTC / PTC — ارزان و سریع
- ترموکوپل نوع K — مناسب دماهای بالا
- RTD (PT100) — دقیق و پایدار
- ورودی 4–20mA — مناسب PLC
انواع خروجی
- رلهای
- SSR
- آنالوگ (0–10V)
- خروجی PWM/TTL
ویژگیهای یک هات پلیت خوب
- کنترل PID دقیق
- بازه دمایی وسیع (تا 350°C)
- سنسور PT100 یا ترموکوپل K-Type
- پخش یکنواخت حرارت
- صفحه مقاوم (آلومینیوم، سرامیک یا استیل)
- توان 300 تا 1500 وات
- گرمایش سریع و پایدار
- محافظت در برابر Overheat
- بدنه مقاوم و عایق
- پایه ضدلغزش
- نمایشگر دیجیتال
کاربرد هات پلیت در حوزههای مختلف
۱. هات پلیت آزمایشگاهی
- کنترل PID دقیق
- سطح سرامیکی یا آلومینیومی
- سنسور PT100
- اتصال سنسور خارجی
- بدنه مقاوم شیمیایی
- همزن مغناطیسی (Stirrer) در مدلهای پیشرفته
۲. هات پلیت صنعتی
- توان بالا (1000 تا 3000 وات)
- صفحه حرارتی بزرگ
- بدنه مقاوم
- قابلیت اتصال به PLC
- مناسب کار مداوم
۳. هات پلیت الکترونیکی
- پیشگرمایش برد (Preheat)
- جدا کردن قطعات SMD
- نصب و ریفلو قطعات
- بازه دمایی 50–300°C
- گرمایش یکنواخت
- توان 300–800 وات
نحوه استفاده صحیح از هات پلیت الکترونیکی
- انتخاب دمای مناسب (100–150°C برای پیشگرمایش / 220–260°C برای Reflow)
- قرار دادن برد روی صفحه
- افزایش تدریجی دما
- مشاهده براق شدن لحیم
- خنککردن طبیعی
نکات ایمنی: استفاده از دستکش نسوز، عینک ایمنی، جلوگیری از داغ شدن بیش از حد برد، و رعایت پروفایل دمایی مخصوص قطعات BGA.